HABER MERKEZİ -ELİF AYDEDE ÖLMEZ / DİSK/Genel-İş Sendikası Araştırma Dairesi, genç işsizliği hakkında çarpıcı bir rapor hazırladı. Araştırmaya göre, gençlerin yüzde 91’i sendikasız, her dört gençten biri ne eğitimde ne de istihdamda bulunuyor.
DİSK/Genel-İş Sendikası Araştırma Dairesi tarafından hazırlanan “Türkiye’de Genç İstihdamı Raporu”, genç işsizliği, güvencesizlik, cinsiyet temelli eşitsizlik, NEET oranları (ne eğitimde ne istihdamda olanlar) sendikalaşma oranları ve yoksulluk verileri detaylı şekilde paylaşıldı.
Araştırmaya göre Türkiye’de 15-24 yaş grubundaki gençlerin yalnızca %39,5’i istihdama katılabiliyor. Geriye kalan %60,5’lik kesim işgücünün dışında kalıyor. NEET oranı ise her dört gençten birine karşılık geliyor. Genç işçilerin yalnızca yüzde 9’u sendikalı. Raporda, gençlerin güvenceli ve insanca bir yaşam sürebilmesi için emekten yana politikaların acilen hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekildi.
Genç Kadınlar, Üniversite Mezunları, NEET’ler Kronikleşiyor
Rapora göre genç işsizliği tüm gruplarda kronikleşiyor. 15-24 yaş grubundaki erkeklerin istihdama katılım oranı %51,7 iken, kadınlarda bu oran yalnızca %26,4. Erkeklerin katılımı, kadınların neredeyse iki katı. Bu fark, toplumsal cinsiyet rollerinin ve ailevi yükümlülüklerin kadınlar üzerindeki etkisini ortaya koyuyor.
NEET gençlerin sayısı 4 milyon 676 bine ulaştı; bu da her 4 gençten birinin ne eğitimde ne de iş hayatında olduğunu gösteriyor. Türkiye, %22,5 oranla Avrupa’da NEET’lerde ilk sırada. 15-24 yaş arası gençlerde geniş tanımlı işsizlik oranı %37,3 olarak ölçülürken, üniversite mezunu her dört gençten biri işsiz. OECD ortalaması %10,5 iken Türkiye’de bu oran %17,4’e çıkıyor.
Üniversite sayısındaki artışın nitelik yerine niceliğe dayandığına dikkat çeken rapor, apartman üniversiteleriyle akademik yeterliliğin düştüğüne işaret ediyor. Gençler mezun olduktan sonra istihdam edilemez hale geliyor.
“Gençler Yoksulluğun ve Eşitsizliğin Pençesinde”
Genel-İş’in araştırmasında dikkat çeken bir diğer veri ise sendikalaşma oranları oldu. 15-29 yaş arasındaki 9,2 milyon sigortalı işçiden yalnızca 790 bini sendikalı; bu da genç işçilerin %91’inin sendikasız olduğunu gösteriyor. Ayrıca kayıt dışı çalışmanın da yaygın olması nedeniyle, gençler temel sosyal haklardan yoksun kalıyor.
Yoksulluk oranları da gençlerde genel toplumun üzerinde. Türkiye’de 2024 itibarıyla genel yoksulluk oranı %13,3 iken, 15-24 yaş arası gençlerde bu oran %17,1’e, 0-14 yaş grubunda ise %21,8’e çıkıyor. Bu tabloya göre, yoksulluktan en fazla etkilenen gruplar çocuklar ve gençler.
DİSK/Genel-İş, gençlerin iş gücüne adil, güvenceli ve eşit şekilde katılımı için kapsamlı reformlar öneriyor:
-
“Her ile bir üniversite” politikasından vazgeçilerek üniversitelerin niteliği artırılmalı, bilimsel özerklik sağlanmalı.
-
Genç istihdamı için kamu yatırımları artırılmalı.
-
Genç kadınların istihdama katılımını destekleyen cinsiyet eşitlikçi politikalar uygulanmalı.
-
Sendikalaşmanın önündeki engeller kaldırılmalı.
-
Kayıt dışı istihdam engellenmeli ve genç işçiler temel sosyal haklara kavuşturulmalı.
“Gençlerin emeği, ucuz iş gücü olarak değil; geleceğin inşasında temel unsur olarak görülmeli.” denilen raporda, sürdürülebilir ve emekten yana politikalar uygulanmadıkça yapısal genç işsizliğin kalıcı hale geleceği hakkında da uyarı bulunuyor.
