HABER MERKEZİ-ELİF AYDEDE ÖLMEZ / Tarım ve Orman Bakanlığı, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) aracılığıyla 2025 yılı buğday ve arpa alım fiyatlarını duyurdu. Fiyatlar artarken, bu yıl destekleme primi verilmiyor. Yeni destekleme modeli çiftçilerde soru işareti bıraktı.
Buğday 13.500 TL, Arpa 11.000 TL
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 3 Haziran’da yaptığı açıklamaya göre, 2025 yılı makarnalık buğday ve ekmeklik buğday alım fiyatı ton başına 13.500 TL, arpa alım fiyatı ise 11.000 TL olarak belirlendi. Geçmiş yıllarda farklı fiyat açıklanan makarnalık ve ekmeklik buğday bu kez eşit fiyatla duyuruldu.
Geçen yıl ise makarnalık buğday için 10.000 TL, ekmeklik buğday için 9.250 TL fiyat açıklanmış; ayrıca ton başına 1.750 TL prim ödenmişti. Arpa fiyatı 2024’te 7.250 TL olarak belirlenmiş ve 750 TL destekleme primi verilmişti.
Bu Yıl Prim Yok
2025 yılı için en dikkat çekici gelişme, prim verilmemesi oldu. Bakanlık, geçen yılların aksine, bu yıl ürün başına prim açıklamadı. Bunun yerine, 2025 itibarıyla geçilen “Yeni Destekleme Modeli” kapsamında desteklerin dekar başına verileceğini duyurdu.
Destek Kalemleri ve Kafa Karışıklığı
Yeni modelde; çiftçiye dekar başına:
-
317 TL temel destek,
-
317 TL planlı üretim desteği,
-
122 TL sertifikalı tohum desteği
verilmesi öngörülüyor. Bu üç kalem birleştirildiğinde toplam destek dekar başına 756 TL olarak hesaplanıyor.
Ancak Bakanlık, çiftçilerin alışkanlıklarını dikkate alarak bu desteği ton bazına çevirdi. Ortalama verimi 300 kg/dekar olarak hesaplayan Bakanlık, 756 TL’lik desteği ton başına 2.520 TL olarak açıkladı. Bu ifade çiftçiler arasında kafa karışıklığına neden oldu. Zira destekler artık ton değil dekar bazında ödenecek ve ödemeler 2026 yılı bütçesinden karşılanacak.
570 Bin Çiftçi Geçen Yıl Prim Alamamıştı
Bakanlığın açıklamasında ilginç bir detay daha yer aldı. 2024’te prim sisteminden yalnızca 430 bin çiftçinin faydalandığı, 1 milyon üretici içinde 570 bin kişinin destekten yararlanamadığı itiraf edildi. Bu yıl Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı olan ve üretim planlamasına uyan tüm çiftçilerin destekten yararlanabileceği ifade ediliyor.
Üretimde Düşüş ve Kuraklık Riski
Türkiye İstatistik Kurumu’nun ilk tahminlerine göre buğday üretiminin 2024’e kıyasla %5,8 azalarak 19,6 milyon ton, arpa üretiminin ise %8 düşüşle 7,45 milyon ton olması bekleniyor. Ulusal ve uluslararası kurumların tahminleri de benzer yönde.
TMO’nun Nisan 2025 Fenolojik Raporu’na göre, bazı bölgelerde kuraklık ve zirai don nedeniyle %40-50’ye varan verim kayıpları yaşandı. Bazı tarlalarda biçerdöverin dahi çalışamayacağı belirtiliyor.
Ödemeler 30 Gün İçinde Yapılacak
TMO, ürün tesliminden itibaren ödeme süresinin 30 gün olacağını açıkladı. Alımlar, hafta içi ve cumartesi günleri olmak üzere haftada 6 gün yapılacak. ÇKS’ye kayıtlı tüm ürünler alınacak. Borsa tescil ücreti TMO tarafından karşılanırken, geçici alım merkezlerinde %1 hizmet bedeli kesilecek.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın “devrim” olarak tanımladığı destekleme modeli uygulamada hâlâ eski alışkanlıklarla anlatılıyor. Fiyatlar ve destekler ton bazında açıklanırken, ödemeler dekar bazında yapılacak. Bu durum üreticilerde kafa karışıklığı yaratırken, asıl test 2026 yılında destek ödemeleri başladığında verilecek.
