HABER MERKEZİ -ELİF AYDEDE ÖLMEZ / Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Hal Yasası taslağı, hem üretici hem de tüketici lehine önemli değişiklikler içeriyor. Taslağa göre, üretici birlikleri ve kooperatiflerine bedelsiz halde satış alanı tahsis edilecek. Bu alanlarda faaliyet gösteren üretici örgütlerine yüzde 75 kira indirimi uygulanacak ve gelir vergisi muafiyeti sağlanacak. Bu adımların küçük üreticileri güçlendirmesi, doğrudan satış imkanlarını artırması ve aracıların azalması bekleniyor.
Yeni düzenleme ile zincir marketlerin ürünlerinin en az yüzde 20’sini doğrudan üreticiden temin etmesi zorunlu olacak. Bu kurala uymayanlara 50 milyon TL’ye kadar ceza uygulanabilecek. Aynı hal içinde komisyonculardan komisyonculara, tüccarlardan tüccarlara ürün devri ve satışı yasaklanacak. Böylece aracı maliyetlerinin önüne geçilmesi hedefleniyor.
Hallerde fiyatlarla oynayanlara ve stokçuluk yapanlara yönelik ceza tutarı 177 bin 340 TL’den 1 milyon TL’ye çıkarılacak. Ürünleri bozulduğu gerekçesiyle imha edenlere ise 200 bin TL idari para cezası verilecek. Bu kişiler, belirli bir süre üretim desteklerinden de yararlanamayacak. Yeni yasada ayrıca teminat kapsamı genişletilerek hal dışındaki tüccarlar da sisteme dahil edilecek. Böylece hem üreticiler hem de alacaklıların hakları güvence altına alınmış olacak.
Belediyelere Hal Yetkisi Kalkıyor
Yasada öne çıkan bir diğer başlık, hal kurma yetkisinin belediyelerden alınarak doğrudan Ticaret Bakanlığı’na verilmesi. Bu değişiklikle, altyapısız ve plansız açılan hal sayısının azalması ve modern lojistik yapılarla donatılmış ticaret merkezlerinin kurulması hedefleniyor. Hal sayısının çokluğu kadar işlevselliği de gündeme geldi. Ankara Hal Yönetim Kurulu Başkanı Ceyhan Gündüz, Avrupa’da 76, Türkiye’de ise 176 hal bulunduğunu belirtti. Bu hallerin çoğunun kapalı olduğunu ve yalnızca kâğıt üzerinde ticaret yapıldığını ifade etti.
Gündüz, "Sebze ve meyve fiyatlarındaki artışın yalnızca aracılardan kaynaklanıyor. Asıl maliyet üretim aşamasında başlıyor. Örneğin, elma bu yıl dalında 50 TL’ye kadar fiyatlandırılırken, dünya piyasasında ise 30 cent seviyelerinde" şeklinde konuştu.
Kira Sözleşmeleri de Düzenleniyor
Yeni Hal Yasası ile birlikte kira sözleşmelerine de müdahale geliyor. Belediye toptancı hallerinde faaliyet gösteren işletmelerin kira süresi sonunda sözleşmelerinin yeniden uzatılması sağlanacak. İş yerlerinin yalnızca kiralama yoluyla işletilmesi öngörülüyor. Bu yolla yüksek ihale bedellerinin maliyet baskısı yaratmasının önüne geçilmesi planlanıyor.
Yasa taslağının şekillenmesiyle birlikte fiyat artışlarında düşüş yaşanıp yaşanmadığı ise pazar tezgahlarında önümüzdeki günlerde pazar tezgahlarında kendini gösterecek.
Hal Yasası'nın etkileri pazar tezgahlarında merakla bekleniyor.
